Geto Lebn (Vida en el gueto)

La canción posee 14 estrofas; las últimas dos líneas de cada una se repiten.

Como muchas de las canciones grabadas para la Comisión Histórica Judía Central de Múnich en 1946, no se menciona al ejecutante en la grabación o en el material que la acompaña.

Aparece en Lider fun di guetos un laguern con dos versiones de la letra: en las págs. 125-127 (interpretada aquí) y en las págs. 128-129 que contiene otra descripción de la vida en el gueto. La música no fue publicada. La letra aparece también en Min hamezar karati (1954, pág. 105), con traducción al hebreo.

La canción tiene el estilo de las melodías callejeras de los guetos de Lodz y de Kovno: el número de versos cambia de acuerdo a los eventos, sin ninguna conección entre aquellos. Es una sátira, un cabaret, sobre la vida en el gueto y fue probablemente escrita en épocas diferentes. Se desconoce al autor.

La canción describe la vida cotidiana en el gueto de Kovno: el hacinamiento, el hambre, el frío y el temor por los “Yaales” (los nazis). Utiliza humor y descripciones grotescas de la vida diaria. En Kovno, como en otros guetos, vivían varias familias en el mismo apartamento, lo que provocaba fricciones y riñas entre los ocupantes, lo cual se describe en la canción. Los últimos versos expresan la esperanza de que un día, Dios mediante “regresaremos a nuestros hogares y levantaremos nuestras copas por el fin del reino del gueto, y todos – dueños e inquilinos – viviremos en paz y armonía.”

Es voynen in eynem dray fir shkheynim,
Un kinderlekh –gor a mekhaye,
Yede vayle vert a yayle,
Un a krig a naye.

Zeltn vu es felt fun der untervelt
Mitvoyner in a dire.
Men hert nor taynes, men shlogt heshaynes,
Men makht zikh di pegire.

Der iz nit erlekh, der iz shlekht, geferlekh,
Un ot di zaynen stam gnides.
Di zaynen bareyder, zogn oys fun kheyder,
Un di hobn faynt di deyes.

Bay nakht hot a khoyle gemakht in keyle –
Iz aroys mit kloles bashke.
Nem tsu dayn tsore, vert a kapore!
Zi entfert mit a fraske!

Es patert mikh di mad, mit ir roykh un Tshad,
Men darf yenem oykh mitfiln!
Ver fregt do oykh deyes, shrayt zi nerveish,
Zi nit ayntsushtiln.

In der tsayt fun kokhn vil yeder shokhn,
Makhn frier zayn onbaysn,
Di trogt holts in kikh, di shtelt tsu gikh,
Men heybt zikh on tsu raysn.

Men hert a klole es vert a behole,
Es ken shoyn tuml klekn.
Di vayzt gvure, tsedrapet di tsure
Di tsveyte arbet mit a shtekn.

Ven es kumt bay nakht, vert a naye shlakht,
Es kumen tsugeyn di mener.
Dan vert di dire, ful mit mesire,
Men pikt zikh vi di hener.

Du khazer-freser, makhst treyf mayn meser,
A ruekh in dayn zeydn!
Du shtik moser, vilst esn kosher,
Trog zikh in gan-eydn.

Dayn betl iz tsu lang, shter nit in durkhgang,
Du shmuts nit ayn di diln!
Ir tumlt shoyn vider mit ayere lider,
Mit ayer kortn-shpiln!

Der halt zikh in razirn, a forunkl bashmirn,
Di elektre vert oysgeloshn!
Hot ver fun oylem gemakht in di keylim,
Es hersht dort foyst un loshn.

Der hust un sopet, der shloft un khropet,
Er shrayt: oy lozt mir shlofn!
Er khapt mit kaas a shukh a kalosh
Un glaykh in shoy getrofn.

Ober got vet gebn mir veln derlebn
Tsu kumen in di alte heymen.
Yeder tsu zayn kamer, mashin un hamer
Un tsu zayn kikh un koymen.

Un makhn a koyse un take a groyse
Tsum siem fun geto-melukhe.
Un ale in eynem, balebos un shkheynim
Veln lebn in nakhes un menukhe.