یان کارسکی (Jan Karski)

یان کوزیلوسکی (Kozielewski) در سال 1914 در لودز متولد شد (کارسکی لغب وی در گروه زیرزمینی بود و بعدها تصمیم گرفت که این لغب را به اسم خانودگی خود تبدیل کند). وی تحصیلات خود در رشته جغرافیا را در سال 1935 در دانشگاه لوو (Lwów) به پایان رساند و به عنوان کارمند وزارت امور خارجه لهستان آغاز به کار نمود. بعد از تصرف لهستان به دست آلمان ها در سپتامبر 1939، وی به گروه زیرزمینی لهستانی "ارتش میهن" یا "آرمیا کرجووا" (Armia Krajowa) پیوست. با توجه به حافظه فوق العاده اش، به وی ماموریت داده شد که به عنوان پیک و فرستاده برای آوردن اطلاعات به دولت تبعیدی لهستان که نخست در فرانسه و بعد از تصرف فرانسه در لندن اقامت داشت انجام وظیفه کند.

در اکتبر 1942، در اوج عملیات نابودی یهودیان لهستان، کارسکی فرمان گرفت که به صورت مخفیانه به لندن برود و گزارشی مفصل از رویدادهای لهستان به حضور نمایندگان دولت تبعیدی لهستان برساند. وضعیت یهودیان لهستان تنها یکی از موضوعاتی بود که وی می بایست در خلال گزارش خود در باره آن صحبت نماید. با توجه به اینکه دولت تبعیدی به موضوع سیاست داخلی گروه های زیرزمینی مختلف در  لهستان توجه خاصی داشت، کارسکی با رهبران جنبش های مختلف از جمله یهودیان صیونیست و "بوند" نیز ملاقات نمود. بدین ترتیب، کارسکی مدت کوتاهی قبل از سفرش به لندن، با دو تن از رهبران یهودی ملاقات کرد و آنها به وی اصرار ورزیدند تا دنیا را در مورد وضعیت دشوار و طاقت فرسای یهودیان لهستان مطلع کند. متن پیام اینگونه بود "قوم یهودی در آستانه محو شدن قرار دارد".

استدعای رهبران یهودی بر کارسکی تاثیر گذاشت و وی تصمیم گرفت که باید این موارد را با چشمان خود ببیند تا قادر باشد شهادتی زنده و قابل اعتماد بدهد. او جان خود را به خطر انداخت و مخفیانه به بزرگترین گتو لهستان، گتوی ورشو، و همچنین به اردوگاهی در منطقه لوبلین وارد گشت. صحنه های سختی که در برابر چشمان خود مشاهده نمود، او را وحشت زده کرد و مصمم شد که موظف است نه تنها فرستاده گروه زیرزمینی لهستانی باشد، بلکه قاصد درد و فریاد یهودیان لهستانی در حال مرگ و قتل نیز باشد.

در نوامبر 1942، کارسکی به لندن رسید و گزارش خود را به دولت تبعیدی لهستان تحویل داد. سپس وی ملاقات هایی با نخست وزیر انگلستان وینستون چرچیل و دیگر سیاستمداران و نیز با روزنامه نگاران و اشخاص دولتی ترتیب داد. از آنجا به آمریکا سفر کرد و با رئیس جمهور آمریکا روزولت و سیاستمداران دیگر ملاقات نمود. کارسکی، با وجود اینکه موفقیت زیادی به دست نیاورد، سعی نمود تا توجه رهبران و نظر مردم را به موضوع نابودی یهودیان جلب کند. در سال 1944، هنگام اقامتش در آمریکا، کارسکی کتابی در مورد گروه زیرزمینی لهستانی ("داستان کشوری محرمانه") نوشت و در آن فصل بزرگی را به هولوکاست یهودیان لهستان اختصاص داد.

کارسکی بعد از جنگ در آمریکا ماند و با خانمی یهودی که از هولوکاست نجات یافته بود ازدواج نمود. وی به عنوان استاد در دانشگاه جورج تاون واقع در واشنگتن کار می کرد. وی عمده وقت خود را به جاودان سازی یاد قربانیان هولوکاست اختصاص داد. او با تمامی وجودش با رنج و فاجعه یهودیان همدردی می نمود و به هیچ وجه حاضر به پذیرفتن سکوت جهانیان در برابر قتل عام شش میلیون یهودی نبود. در خلال سخنانی که در سال  1981 در حضور افسران ارتش آمریکا که جزو آزادکنندگان اردوگاه های تمرکز بودند بیان نمود، کارسکی متذکر شد که احساس می کند که در انجام مهم ترین وظیفه اش در هنگام جنگ شکست خورده است. او اضافه نمود: "و بدین ترتیب، من هم یهودی شدم. همانطور که همه خانواده همسرم در گتو های لهستان، در اردوگاه های تمرکز و در کوره های آدم سوی به قتل رسیدند، تمامی یهودیانی که در هولوکاست به قتل رسیدند به عضوی از خانوده ام تبدیل شدند. من خودم را مسیحی یهودی می دانم. من به عنوان یک مسیحی کاتولیک تربیت شدم و بر طبق قواعد عقیدتی من، بشریت در واقع دومین گناه آدم ابوالبشر را انجام داد. این گناه تا آخر دنیا دامن بشریت را خواهد گرفت و به نظر من اینطور هم باید باشد".

ید و شم در 2 ژوئن 1982 یان کارسکی را به عنوان نیکوکار جامعه بشری به رسمیت شناخت.

کارسکی موفق به نجات جان هیچ یهودی نشد ولی با این حال تلاش های بی وقفه وی، در حین به خطر انداختن جان خود، به هدف افشای وضعیت یهودیان و نیز جلب اهتمام متفقین برای نجات میلیون ها یهودی در اروپا، کمیته امور نیکوکاران جامعه بشری را بر این داشت تا به وی این افتخار را اعطا نمایند. وی با ورود مخفیانه به گتوی ورشو جان خود را در خطر انداخت.

ماجرای کارسکی در بسیاری جوانب استثنائی است. در حالی که ناجیان دیگر تصمیم گرفتند تا از دایره بی تفاوتی خارج شده، سکوت خود را بشکنند و دست به کار شوند، کارسکی تصمیم گیری در مورد این وضع دشوار را به دست سیاستمداران دنیای آزاد گذاشت.

تابعیت افتخاری کشور اسرائیل در سال 1994 به پروفسور کارسکی اعطا گشت. کارسکی در سخنرانی خود در این مراسم، اظهار نمود: "این بزرگترین و مهمترین روز زندگی من است. تابعیت افتخاری کشور اسرائیل من را به والاترین درجه معنوی در اعتقادات مسیحیم رسانید. من هم به این طریق به عضوی از جامعه یهودی تبدیل شدم... من، یان کارسکی، که به نام یان کوزیلوسکی متولد شدم، لهستانی، آمریکایی و کاتولیک می باشم، در این لحظه به یک اسرائیلی نیز تبدیل گشتم".