Czas trwania: od 90 minut do 2 godzin (włącznie z projekcją filmu)
Przedstawiwszy film jako opowieść o losach łódzkiego Żyda i jego doświadczenie Holokaustu, nauczyciel może podkreślić fakt, że film porusza wiele kwestii ważnych dla zrozumienia istoty Holokaustu, takich jak: żydowski świat Łodzi oraz rodziny bohatera; restrykcje wobec ludności żydowskiej po zajęciu Łodzi przez wojska niemieckie; życie w getcie; postać Chaima Rumkowskiego, przewodniczącego łódzkiego Judenratu; pobyt w obozach; wyzwolenie.
Nauczyciel dzieli uczestniczki i uczestników zajęć na grupy, przydzielając każdej z nich jedno z poniższych zadań na oddzielnej kartce. Po obejrzeniu filmu, nauczyciel prosi poszczególne grupy o omówienie zleconych im kwestii, komentując, uzupełniając i tłumacząc.
Alternatywnym rozwiązaniem tych zajęć może być podzielenie całej grupy na pięć mniejszych, przydzielenie im zadań od 1 do 5 i pozostawienie zadania 6 (wyzwolenie) do wykonania wspólnie. Nauczyciel zatrzymuje wówczas film w 45 minucie i 35 sekundzie – przed częścią opowiadającą o wyzwoleniu obozu oraz o odzyskanej wolności. Tę aktywność można połączyć z sesją plakatową Yad Vashem „Powrót do życia”, do której byłaby ona wstępem.
ZADANIA DLA GRUP
- Żydowska Łódź
Izrael Awiram opowiada w filmie o życiu żydowskiej Łodzi i swojej żydowskiej rodziny. Spiszcie poniżej informacje, jakich udziela o obu tych obszarach.
- Restrykcje wobec ludności żydowskiej
Izrael Awiram opowiada w filmie o restrykcjach wprowadzanych przez niemieckich nazistów wobec ludności żydowskiej po zajęciu przez nich Łodzi (w okresie do utworzenia getta). Spiszcie je poniżej. Jakich obszarów dotyczyły?
- Życie w getcie
Izrael Awiram i narrator zewnętrzny opowiadają w filmie o życiu w łódzkim getcie (getcie Litzmannstadt). Spiszcie je poniżej. Zwróćcie szczególną uwagę na warunki życia w getcie (warunki mieszkalne, dostępność pożywienia, wpływ życia w getcie na relacje wewnątrz rodziny: ojciec-matka, rodzice-dzieci).
- Postać Chaima Rumkowskiego, przewodniczącego Judenratu (Rady Żydowskiej w getcie)
Izrael Awiram i narrator zewnętrzny opowiadają w filmie o przewodniczącym Judenratu w getcie łódzkim, Chaimie Rumkowskim. Spiszcie poniżej informacje o jego zarządzaniu gettem oraz podany w filmie osąd jego postaci.
- Pobyt w Auschwitz-Birkenau i innych obozach.
Izrael Awiram opowiada w filmie o funkcjonowaniu obozu Auschwitz-Birkenau i innych obozów, w których był więziony. Spiszcie poniżej informacje, jakie podaje. Zwróćcie uwagę na:- tzw. „selekcję” oraz warunki życia w obozach;
- reakcję ojca Izraela na informację, czym są wysokie kominy na końcu obozu;
- wpływ, jaki pobyt w obozie miał na ojca Izraela, jego matkę oraz na niego samego.
- Wyzwolenie obozu i odzyskanie wolności
Izrael Awiram opowiada w filmie o wyzwoleniu przez Sowietów Blechhammer, ostatniego obozu, w jakim przebywał. Co mówi o chwili wyzwolenia i o samym fakcie odzyskania wolności?
DLA PROWADZĄCEGO ZAJĘCIA
Dodatkowe punkty do rozważenia:
- Izrael mówi na początku filmu, że cała Polska jest żydowskim cmentarzem. Dlaczego tak twierdzi?
- Tylko raz w całym filmie narrację Izraela i zewnętrznego narratora przerywa bezpośrednie pytanie skierowane do Izraela. Czego dotyczy? Jak Izrael na nie odpowiada?
- Dlaczego mama Izraela płakała obcinając jego pejsy?
- Wpływ głodu i chronicznego braku pożywienia na relacje wewnątrz rodziny:
- rodzice-dzieci (dzieci do ojca łajającego je za zjedzenie jego porcji: „Wy już się nażyliście. Jesteście starzy. Po co wam jedzenie? My, młodzi, musimy jeść.”);
- mąż-żona (kłótnia rodziców Izraela o to, czy jeść niekoszerne czy nie jeść).
- Niepojętość warunków życia w getcie, własnego położenia w getcie i doświadczanej eksterminacji na przykładzie opisanej przez Izraela sceny oddania noworodka przez matkę i opóźnionego zrozumienia własnego czynu.
Pojęcia pojawiające się w filmie
- chasyd → zwolennik gałęzi judaizmu ortodoksyjnego propagującego duchowość i radość oraz popularyzującego mistycyzm jako podstawowe aspekty religii żydowskiej; założycielem chasydyzmu ( XVIII w.) był rabin Baal Szem Tow, który żył na obszarze obecnej zachodniej Ukrainy (Podole);
- bar micwa – uroczystość religijna w synagodze, która nadaje żydowskiemu chłopcu pełnoletniość w oczach prawa żydowskiego (pełnia praw i obowiązków prawnych); po ukończeniu 13 roku życia chłopiec żydowski po raz pierwszy wzywany jest w synagodze do odczytania fragmentu Tory (po hebrajsku) oraz wygłoszenia do niej komentarza;
- Bejt Jakow/Beis Jaakow → system szkół przeznaczonych dla dziewcząt pochodzących z ortodoksyjnych środowisk żydowskich; Celem tych szkół było szerzenie oświaty religijnej wśród młodych kobiet pozbawionych dotychczas zorganizowanej edukacji; pierwsza taka szkoła została założona w 1917 r. w Krakowie przez Sarę Schenirer;
- mezuza → w judaizmie – mający wartość symboliczną, historyczną i religijną mały pojemnik wykonany z drewna, metalu lub szkła, zawierający zwitek pergaminu z naniesionymi dwoma fragmentami Tory (Księga Powtórzonego Prawa 6, 4-9 i Księga Powtórzonego Prawa 11, 13-21), rozpoczynającymi się od najważniejszej modlitwy Szema Jisrael – „Słuchaj, Jisraelu – Adonaj jest naszym Bogiem, Adonaj jest Jeden”; mezuza zawieszana jest na futrynach lub odrzwiach domów religijnych Żydów; powinna znajdować się przy drzwiach wejściowych, umieszczona ukośnie, po prawej stronie, na wysokość 2/3.
- Jom Kipur → (Dzień Sądny/Dzień Pojednania) najświętszy i najbardziej uroczysty dzień roku żydowskiego; jest to dzień pokuty i żalu za grzechy; wypada dziesiątego dnia miesiąca tiszri, dziesięć dni po Rosz Haszana (żydowskim Nowym Roku), poprzedzony 25-godz. okresem postu; według tradycji żydowskiej, w Rosz Haszana Bóg zapisuje każdego człowieka do Księgi Życia i czeka przez okres dziesięciu dni (Straszne Dni) do czasu Jom Kipur, by zatwierdzić swój wyrok; w czasie Strasznych Dni Żydzi starają się naprawić swe zachowanie i uzyskać przebaczenie za zło wyrządzone Bogu i bliźnim;
- babiniec → wydzielona część synagogi przeznaczona dla kobiet
- syjonizm → (od nazwy wzgórza Syjon w Jerozolimie) ruch polityczny i społeczny, dążący do stworzenia żydowskiej siedziby narodowej na terenie Palestyny. Syjonizm doprowadził do powstania Państwa Izrael w 1948 r.
- koszerny, koszerność (z hebr. kaszrut – dosł. właściwy) – pojęcie odnoszące się do reguł obowiązujących w prawie żydowskim, określających rodzaje produktów dozwolonych do spożywania (pokarmy, napoje i leki) oraz warunki, w jakich powinny być wytwarzane (dotyczy to m. in. sposobu uboju zwierząt) oraz spożywane.