نیکوکاران جامعه بشری

یان و آنتونینا زابینسکی

هنگام اشغال لهستان به دست نازی ها یان زابینسکی مدیر باغ وحش ورشو بود. همچنین آلمان ها او را به عنوان سرپرست پارک های عمومی شهر منصوب کرده بودند. وی از این انتصاب به عنوان توجیهی استفاده کرد تا بتواند به بهانه بررسی وضعیت پوشش گیاهی داخل حصارهای گتو ورشو از آن بازدید کند. به این ترتیب ارتباط با دوستان و رفقای یهودیش را حفظ کرده، برای فرار از گتو به آنها کمک، و حتی برای آنها مخفیگاه پیدا میکرد. وی یهودیان را در قفس های باغ وحش که به دلیل  حملات هوایی به ورشو از حیوانات خالی شده بود پنهان مینمود. به مدت سه سال ده ها یهودی از قفس های متروک به عنوان پناهگاهی موقت استفاده می کردند، تا اینکه بتوانند مخفیگاه های دائمی پیدا کنند. به علاوه زابینسکی در خانه شخصی اش در داخل باغ وحش دوازده یهودی را نیز پنهان کرده بود. همسر زابینسکی آنتونیا که نویسنده معروفی بود و پسر جوانشان ریشارد، زابینسکی را در انجام این امر خطیر یاری نمودند. درابتدا زابینسکی مخارج زندگی یهودیانی را که نجات میداد خود تامین می کرد، و در نهایت از کمیته یهودی به مدیریت دکتر آدولف برمن هزینه هایش را پرداخت کردند.

زابینسکی در سازمان زیرزمینی لهستان "ارتش میهن" یا "آرمیا کرجووا" (Armia Krajowa) فعالیت میکرد و در شورش ورشو لهستانی در اوگوست و سپتامبر 1944 شرکت کرد. با سرکوب شورش، وی به اسارت گرفته شده و به آلمان برده شد. همسرش آنتونیا به فعالیت های شوهرش ادامه داد و به احتیاجات یهودیانی که در خرابه های ورشو باقی مانده بودند رسیدگی می نمود.

در سال 1965 ید و شم یان و آنتونیا زابینسکی را به عنوان نیکوکاران جامعه بشری به رسمیت شناخت. در سال 1968 زابینسکی برای دیدار به اسرائیل آمده و در جشن درختکاری در بولوار نیکوکاران جامعه بشری شرکت کرد.